Δεν είναι λίγες οι φορές άνθρωποι οι οποίοι απευθύνονται στον ορθοπαιδικό και αργότερα στον φυσικοθεραπευτή λόγω πόνου στην σπονδυλική στήλη (Σ.Σ.), θα μπορούσαν να είχαν αποφύγει ή να είχαν αναβάλει σε βάθος χρόνου αυτή την παθολογία αν είχαν διορθώσει την στάση τους από την παιδική τους ηλικία.

Η παθολογία της Σ.Σ. είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Πρώτος χρονικά αλλά και από άποψη σπουδαιοτητας είναι η λανθασμένη σταση, που μπορεί να προέρχεται από εσωτερικούς (π.χ. σκολίωση) ή εξωτερικούς (π.χ. συνεχόμενη άρση βάρους)παράγοντες. Έχει μεγάλη σημασία για την ανατομική και λειτουργική αρτιότητα του ατόμου η διατήρηση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της Σ.Σ. Θα πρέπει λοιπόν ως γονείς να έχουμε κατά νου ορισμένες βασικές αρχές πρόληψης ώστε να εξαλείψουμε, στο μέτρο του δυνατού, τον παράγοντα “λανθασμένη στάση” από το σύνολο των παραγόντων που οδηγούν στην παθολογία της Σ.Σ. Πρώτα απ'όλα πρέπει να μάθουμε να “βλέπουμε” και να “ακούμε” το παιδί. Ελέγχουμε αν υιοθετεί λανθασμένες ή άβολες θέσεις ή κινήσεις, αν υπάρχει μυϊκή αδυναμία ή κακή ευθυγράμμιση οστών. Δεν παραβλέπουμε κανένα παράπονό του για ύπαρξη πόνου ειδικά αν αφορά στην Σ.Σ. ή στα γόνατα. Επίσης είναι καλή ιδέα να ελέγχουμε τις σόλες των παπουτσιών. Αν παρατηρήσουμε διαφορετική φθορά της μιας σόλας σημαίνει ότι το βάρος του σώματος δεν ισομοιράζεται και στα δυο πόδια γεγονός που δημιουργεί ασυμμετρίες στην Σ.Σ.

Όσον αφορά στην αντιμετώπιση της λανθασμένης στάσης, στην περίπτωση που το πρόβλημα προέρχεται από εσωτερικό παράγοντα (π.χ. σκολίωση) είναι η αναγκαία η ιατρική ή φυσικοθεραπευτική παρέμβαση. Αν όμως δεν υπάρχει εσωτερικός παράγοντας θα πρέπει να εξασφαλίσουμε στο παιδί έναν εργονομικά κατάλληλο χώρο μελέτης και εργασίας. Είναι αναγκάια η ύπαρξη ανατομικού καθίσματος που μαζί με έναν πάγκο μελέτης-εργασίας σε σωστό ύψος “αναγκάζουν” το παιδί να μελετά ή να εργάζεται διατηρώντας τα φυσιολογικά κυρτώματα της Σ.Σ. Πολύ σημαντικό επίσης είναι το ζήτημα της σχολικής σάκας. Μια λύση είναι να αγοράσουμε διπλά βιβλία ώστε να μην τα κουβαλούν τα παιδιά με την σάκα τους.

Όπως και να έχει όμως θα πρέπει η σάκα να εφαρμόζεται και με τους δυο ιμάντες ώστε το βάρος να διαμοιράζεται. Υπάρχει ακομα και η λύση της αγοράς μίας σάκας – τρόλει όπου το παιδί δεν σηκώνει το βάρος αλλά το τραβάει με έναν άξονα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ελέγχουμε την κατάσταση της Σ.Σ., περιοδικά στον ορθοπαιδικό ειδικά κατά την φάση της εφηβείας. Αν αντιληφθούμε ότι υπάρχει πρόβλημα πέρα από την ιατρική ή φυσικοθεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η φυσική δραστηριότητα με την οποία μπορεί άφοβα να ασχοληθεί το παιδί είναι η κολύμβηση και αυτό γιατί στο νερό αντισταθμίζεται η βαρύτητα, κύριος επιβαρυντικός παράγοντας της ασυμμετρίας της Σ.Σ.

Τελικά εαν δώσουμε λίγο παραπάνω ποσοχή στα μηνύματα που τα παιδιά ούτε ή αλλίως μας περνούν, θα μπορέσουμε να ελαχιστοποίησουμε τον παραγοντα λανθασμενη στάση στις παθολογίες που ίσως αντιμετωπίσουν μελλοντικά βελτιώνοντας την ποιότητα της ζωής τους. Σύγχρονες μελέτες έχουν αποδείξει ότι περίπου το 80% του πληθυσμού του δυτικού κόσμου πρόκειται να βιώσει μια έστω φορά την εμπερία του πόνου στην οσφυϊκή ή αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (Σ.Σ.). Αυτή η παθολογία ονομάζεται “οσφυαλγία” ή “αυχενικό” και αντιμετωπίζεται στις περισσότερες των περιπτώσεων έως ότου εξαφανιστεί ο πόνος. Το πρόβλημα όμως δεν είναι ο πόνος, εξάλλου στην εποχή μας είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί αλλά η αναζήτηση των αιτιών του ώστε να κατανοηθεί ο μηχανισμός του με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο επιστημονική αντιμετώπιση της πάθησης όπως και να καθοριστούν οι βασικές αρχές πρόληψης της. Η εξήγηση των σπονδυλικών προβλημάτων ανάγεται στην μηχανική της Σ.Σ.

Τα προβλήματα στάσης αποτελούν συχνά την πρωταρχική αιτία ή μπορεί να είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού της Σ.Σ. Οι μυοσκελετικές βλάβες από λανθασμένη στάση ή τραυματισμό περιλαμβάνουν μυϊκή αδυναμία, μειωμένη αντοχή των στατικών μυών, περιορισμένο εύρος κίνησης ή περιορισμένη μυϊκή ελαστικότητα. Οι βλάβες αυτές μπορεί να περιορίσουν τη λειτουργική ικανότητα του ατόμου να εκτελεί επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες ή να διατηρεί παρατεταμένες στάσεις. Είναι μείζονος σημασίας λοιπόν η διατήρηση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της Σ.Σ., τα οποία είναι απαραίτητα για την άρτια ισορροπία της στην λεκάνη. Συνεπώς πρέπει όλοι μας και ιδιαίτερα οι γονείς να ευαισθητοποιηθούμε στο θέμα της στάσης των παιδιών ώστε να αποφύγουμε τις παραπάνω καταστάσεις.

Ας αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε με τους πόνους που τα παιδιά μας αναφέρουν ειδικά αν είναι πόνοι που αφορούν στην Σ.Σ. Καλό θα είναι να υπάρχει έλεγχος από τον ορθοπαιδικό, τον φυσικοθεραπευτή αλλά και απο τον ίδιο τον γονιό. Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει οποιουδήποτε τύπου ανισομετρία στην Σ.Σ., τότε είναι αναγκαία η αντιμετώπιση της. Θα πρέπει να ελέγχουμε εαν το παιδί υιοθετεί παρατεταμένες άβολες ή αδέξιες θέσεις ή κινήσεις, αν υπάρχει μυϊκή αδυναμία ή κακή ευθυγράμμιση των οστών.

Βασική αρχή είναι η διατήρηση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της Σ.Σ. και αυτό θα πραγματοποιηθεί υιοθετώντας έναν εργονομικά κατάλληλο χώρο μελέτης ( ανατομικό κάθισμα-κατάλληλο ύψος επιφάνειας εργασίας ή μελέτης), δίνοντας προσοχή στην άρση βάρους(σχολική σάκα) και παρατηρώντας τις θέσεις που υιοθετούνται από το παιδί.

Η αξιολόγηση και έγκαιρη ανίχνευση των παραπάνω παραγόντων στο παιδί αρχικά και κατ'επέκταση στον έφηβο, θα μας βοηθήσει να τους εξασφαλίσουμε ανατομολειτουργικη αρτιότητα.

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΖΑΖΑΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ